Health: የስነ ምግብ ባለሙያውን ያማክሩ

ጥያቄ፡- በስራ ፀባዬና ማህበራዊ መስተጋብሮቼ ምክንያት የፈለኩትን አማርጬና እንደፈለኩ ተረጋግቼ መመገብ አልችልም፡፡ በመሆኑም አትክልቶችን የምመገብበት ጊዜ እጅግ ውስን ነው፡፡ ስለዚህ ለአመጋገብ በጣም ቀላል የሆነና የሚያስፈልጉኝን ንጥረ ነገሮች ሁሉ የማገኝበት አንድ አትክልት ምንድን ነው?
ደረጄ


መልስ፡-
በእርግጥ እያንዳንዱ አትክልት የራሱ ባህሪ ያለውና በተለያዩ ንጥረ ነገሮች የበለፀገ ነው፡፡ በመሆኑም አንዱ አትክልት ሁሉንም አትክልቶች ይተካል ማለት አይችልም፡፡ ነገር ግን ለመብላት ቀላል በመሆኑ፣ በሀገራችን ውስጥ ከዓመት ዓመት ከመገኘቱ አንጻር እና ዘርፈ ብዙ ጥቅም የሚሰጥ በመሆኑም ጭምር ካሮት ተመራጭ ነው፡፡
በየቀኑ ሁለት በመጠኑ የተቀቀሉ ወይም ጥሬ ካሮቶች ብትመገብ በቀን የሚያስፈልግህን ያህል 2 ግራም ፋይበር፣ 4960 ሚሊ ግራም ቤታካሮቲን፣ 127 ሚሊ ግራም ፖታሲየም፣ 6 ግራም ቫይታሚን ሲ እና ሌሎችም ጠቃሚ ንጥረ ነገሮችን ይሰጥሃል፡፡ በተጨማሪም ሁለቱ ካሮቶች ወደ 50 ካሎሪ ኃይል የመስጠት አቅም አላቸው፡፡
ጥያቄ፡- ምሳ ወይም እራት ከበላሁ በኋላ የምግብ አለመፈጨት ያስቸግረኛል፡፡ በዚህም ምክንያት የምግብ አለመፈጨት እና አለመመቻቸት ስሜት በሆዴ እና አካባቢው ይሰማኛል፡፡ የተመገብኩት ምግብ በመጠኑ ከፍ ያለ ከሆነ ደግሞ ያለመመቻቸት ስሜቱ በጣም ከፍ ይላል፡፡ አመጋገቤን እንዴት እና በምን መልኩ ባደርገው ነው ከዚህ ችግር ልላቀቅ የምችለው?
አቤኔዘር
መልስ፡-
የምግብ አለመፈጨት ችግር በአሁኑ ወቅት ብዙ ሰዎችን የሚያጠቃ ችግር ነው፡፡ ይህ ችግር በአብዛኛው ትክክለኛ የአመጋገብ ልማድን ባለመከተል የሚከሰት ሲሆን ምግብ ለመፍጨት የሚጠቅሙ ፈሳሾች በአግባቡ አለመፈጨት የችግሩ ዋናው መነሻ ነው፡፡ አንተ እንደጠቀስከው ምግብ አብዝቶ መመገብ ጨጓራን ከመጠን በላይ በማጨናነቅ እና አተነፋፈሳችን ላይም ችግር በመፍጠር ምቾት እንዳይሰማን ያደርጋል፡፡ እንዲሁም ልባችንንም ቢሆን በተወሰነ ደረጃ ሊጫነው ይችላል፡፡
ቀደም ብዬ እንደጠቀስኩልህ ከመጠን በላይ መብላት፣ በፍጥነት መብላት፣ በአግባቡ አኝኮ አለመዋጥ እና ሌሎችም ችግሮች በጨጓራ ላይ የመጨናነቅ እና ያለመመቻቸት ስሜት ይፈጥራሉ፡፡ እነዚህ ልማዶች በጨጓራ ውስጥ ከመጠን በላይ አሲድ እንዲመነጭ በማድረግ በብዙ አጋጣሚ ሀይፐር አሲዲቲ እንዲከሰት ምክንያት ሲሆኑ ይስተዋላል፡፡ በተለይ በፍጥነት በምንመገበብበት ወቅት አየር ከምግብ ጋር ተቀላቅሎ ስለሚገባ እና የተወሰነውን አሲድ ወደ ኤሶፋገስ እና ጉሮሮ እንዲመጣ ስለሚያስገድድ ከጨጓራ በላይ ባለው የምግብ ቱቦ የማቃጠል ስሜት እንዲሰማን ያደርጋል፡፡
ከዚህም በላይ አንዳንድ ምግቦች በተለያዩ ምክንያቶች ያለመፈጨት እና ያለመስማማት ስሜት የሚያስከትሉ ሲሆን በተለይ ቅመም የበዛባቸው እና በዘይት የተጠበሱ ምግቦች የሆድ ዕቃ አለመመቻቸትን እና መረበሽን ያስከትላሉ፡፡ በተለጨማሪም እነዚህ የተጠበሱ እና ቅመም የሚበዛባቸው ምግቦች በሆድ ዕቃችን ውስጥ አየር እንዲፈጠር በማድረግ ሆዳችን እንዲነፋ የማድረግ ተፅዕኖም አላቸው፡፡ ሲጋራ ማጨስ፣ አልኮል መጠጣት እና የሆድ ድርቀትም ተመሳሳይ የሆነ የምግብ አለመመቻቸት ሲያስከትሉ ይታያል፡፡ ምግብን በመመገብ ወቅት ውሃን አብዝቶ በላይ በላይ መጠጣት፣ እንቅልፍ ማጣት፣ ንዴት፣ ፍርሃት እና አካላዊ እንቅስቃሴ አለማድረግ የምግብ አለመፈጨትን ከሚያባብሱ ነገሮች ውስጥ ይጠቀሳሉ፡፡
ስለዚህ ለዚህ ችግር መፍትሄው ምንድን ነው? በአብዛኛው ያለመፈጨት ችግርን ለመከላከል ፍራፍሬዎችን መመገብ ተመራጭ ነው፡፡ ከእነዚህም ውስጥ ሎሚን መጠቀም በጨጓራችን ውስጥ ያሉ አለመመቻቸቶችን ሲያስወግድ ጥሩ የምግብ ፍላጎትንም የመፍጠር አቅም አለው፡፡ ቡርትኳን፣ የወይን ፍሬ እና የአናናስ ጁስም ተመሳሳይ ውጤት ይሰጣሉ፡፡ በመጨረሻም አቢኔዘር የሚከተሉትን አራት ነገሮች ተከትለህ ብትመገብ የተሻለ ውጤት ልታይ ትችላለህ፡፡
ሀ. ምግብ እየበላህ ውሃ አትጠጣ፡፡ ውሃ መጠጣት ያለብህ ምግብ ከመብላትህ ከ30 ደቂቃ በፊት ወይም ከበላህ በ30 ደቂቃ በኋላ መሆን አለበት፡፡ ወተት ወይም የአትክልት ሾርባ ግን የምግብ አካል በመሆናቸው ከምግብ ጋር አብረህ ብትወስዳቸው ለክፉ አይሰጡም፡፡
ለ. በቻልከው መጠን ቀስ ብለህ ለመመገብ ሞክር፡፡ አንድ ጊዜ ወደ አፍህ ያደረከውን ምግብ ሙሉ በሙሉ እስኪልም ድረስ እና የበላኸው ምግብ እንጀራ ከሆነ እንጀራ መሆኑን ፓስታ ከሆነ ፓስታ መሆኑን መለየት እንስኪያቅትህ ድረስ በማኘክ ለመዋጥ ሞክር፡፡
ሐ. ሁሌም ከመጠን በላይ ሳትጠግብ መብላትህን አቁም፡፡ ምግብ መብላትህን ስታቆም በተወሰነ ደረጃ ተጨማሪ መብላት መብላት እንደምትችል እየተሰማህ ቢሆን ይመረጣል፡፡
መ. ምግብ ለመብላት ስትቀመጥ ተጨንቀህ፤ በጣም ደክመህ ወይም ተናደህ ባይሆን ይመረጣል፡፡ ምክንያቱም በእነዚህ ስሜቶች ውስጥ ሆነህ በምትመገብበት ወቅት ምግቡን ለመፍጨት የሚያስፈልጉ ፈሳሾች ለተወሰነ ጊዜ ስለማይመነጩ ነው፡፡
ሠ. የምግብ ፍላጎት ሳይኖርህ ወይም የረሃብ ስሜት ሳይሰማህ ለመብላት አትሞክር፡፡ መብላት ሰውነትህ ምግብ ባስፈለገው ሰዓት ብቻ መሆን አለበት፡፡
ረ. እንደ አንተ ያሉ በምግብ አለመፈጨት የሚቸገሩ ሰዎች በአንድ ጊዜ የተለያዩ ምግቦችን ባይበሉ ይመከራል፡፡ ለምሳሌ ስጋና አትክልቶች በተለያየ አይነት ፈሳሾች አማካኝነት ከመፈጨታቸው አንፃር በተለያዩ ጊዜ ብትመገባቸው በቀላሉ ለመፍጨት አትቸገርም ማለት ነው፡፡
በመጨረሻም አቤኔዘር እነዚህ ነገሮችን እያደረክ የምግብ አለመፈጨት ችግሩ ከቀጠለ ወደ ሐኪም ዘንድ ሄደህ ሌላ መሰረታዊ ችግር እንዳለ ማረጋገጥ ይኖርብሃል፡፡
ጥያቄ፡- የሥራ ጸባዬ ቀኑን ሙሉ ተቀምጬ እንድውል ስለሚያስገድደኝ ሳላስበው ከመጠን በላይ ጨመርኩኝ፡፡ ቢሆንም ባለፉት ጥቂት ወራቶች ውስጥ አመጋገቤን በማስተካከል ወደ 8 ኪሎ ገደማ ቀንሻለሁ፡፡ አሁን በጥሩ ሁኔታ ላይ ብገኝም ከዚህ በላይ መቀነስ እንጂ እንደገና የመጨመር ፍላጎት የለኝም፡፡ ስለዚህ በስንት መከራ ከቀነስኩ በኋላ ተመልሼ ላለመወፈር ምን ማድረግ አለብኝ፡፡
ሊዲያ
መልስ፡-
በመጀመሪያ ሊዲያ ከመጠን በላይ መወፈር ለጤና ጠንቅ እንደሆነ በመገንዘብ ለመቀነስ መሞከርሽ እጅግ የሚያስመሰግንሽ ነው፡፡ ነገር ግን ሰውነት ለመቀነስ በሚደረግ ጥረት ውስጥ ብዙ አይነት ሳይንሳዊ አካሄዶች ያሉ ሲሆን በሙሉ ጤንነት ላይ ችግር የማያስከትል አይነት የመቀነሻ መንገድ መጠቀም የሚመረጥ ነው፡፡ የተከተልሽው የሰውነት ክብደት መቀነሻ መንገድ ሳይንሳዊ እና ጤናማ ነው በሚል አስቤ ልነሳና ከሁሉም በላይ ከባዱን ሥራ በመወጣትሽ እና ወደ 8 ኪሎ ገደማ መቀነስ በመቻልሽ እንኳን ደስ ያለሽ፡፡ ነገር ግን ወደ ጤናማ የሰውነት አቋም በሚደረገው ጉዞ ውስጥ ይህ ግማሹ መንገድ እንደሆነ ልንገርሽ እወዳለሁ፡፡
ስለዚህ በየጊዜው የሰውነት ክብደትሽ በመመዘን ምን ደረጃ ላይ እንዳለሽ መከታተል ብልህነት ነው፡፡ ሁሌም በጠዋት ተነስተሽ ወደ ሥራ ከመሄድሽ በፊት እጅግ በጣም ጥሩ የሆነ ቁርስ መመገብሽን እርግጠኛ ሁኚ፡፡ ሆድሽን በማይከበድሽ መልኩ የተለያዩ አይነት ምግቦችን መመገብ ሰውነትሽን ከማወፈር ይልቅ እስከ ምሳ ሰዓት ድረስ ለሚኖርሽ እንቅስቃሴ ጥሩ ስንቅ ይሆንሻል፡፡
በቀን ውስጥ በሚኖርሽ የአመጋገብ ሂደት ውስጥ ጤናማ ያልሆኑ እና ከእንስሳት የሚገኙ የስብ ዝርያዎችን መቀነስ ይኖርብሻል፡፡ እንደ ክብደትሽ መጠንም በሳምንት ለተወሰነ ጊዜ አካላዊ እንቅስቃሴ ማድረግሽም አትዘንጊ፡፡ በተለይ በስራ ፀባይሽ ምክንያት መቀመጥን ስለምታበዢ በየቀኑ መጠነኛ የሆነ የእግር ጉዞ ማድረግ አለብሽ፡፡ ለምሳሌ በቀን የ30 ደቂቃ ፈጣን የእግር ጉዞ ወደ 400 ካሎሪ ገደማ እንድታቃጥይ ይረዳል፡፡ ከዚህም በላይ በገበያ ቦታዎችም ሆነ በቢሮ አካባቢ ስትንቀሳቀሽ ከሊፍት ይልቅ ደረጃን መጠቀም በብዙ ልፋት የቀነሽውን የሰውነት ክብደት በነበረበት እንዲቆይ ያግዝሻል ማለት ነው፡፡